2021 YILI LAODIKEIA KAZI ÇALIŞMALARI

Batı Tiyatro Güney Sokak

Laodikeia Antik Kenti’nin batısında yer alan Batı Tiyatrosu, Hellenistik bir özellik olarak tamamen doğal zemine oyularak yapılmış ve farklı dönemlerdeki onarımlarla M.S. 7. yy’a kadar kullanılmıştır.  Daha önceki yıllarda yapılan kazı çalışmalarında tiyatro yapısının sahne, orkestra ve cavea ve güney parados bölümleri tümüyle açığa çıkarılmış olup ayrıca tiyatronun kuzey batısında yer alan ve sahne binası arka duvarı ile bu duvarı doğu batı yönünde keserek batı yönüne doğru devam eden kentin geç dönem (MS 5. yy başı) sur duvarının kesiştiği alanda kazı çalışmaları yürütülmüştür.

2020 yılı kazı sezonunda 13,70 m’lik bölümü kazılarak açığa çıkarılan ve tiyatronun diazoma bölümüne güneybatı yönünden girişi sağlayan doğu-batı yönlü sokakta kazı çalışması yapılmıştır. 19.08.2021 tarihinde Batı Tiyatrosu Güney Sokak’ta başlanan kazı çalışmalarında batıdan doğuya doğru genişleyerek devam eden sokağın kot farkından dolayı yer yer basamak, yer yer ise rampa şeklinde yapıldığı ve doğudan batıya doğru alçalarak devam ettiği anlaşılmaktadır. Sokak üzerindeki kazı çalışmaları sokak hattı üzerinden doğu-batı yönlü 17 m olarak gerçekleştirilmiş ve çalışmalar 17.09.2021 tarihinde sonlandırılmıştır. 17 m’si kazılan sokağın genişliğini batıda 4,10 m doğuda ise 12,15 m’dir. Çalışmalarda açmanın kuzeydoğusunda tiyatronun analemma duvarı önünde bir merdiven tespit edilmiş olup söz konusu merdivenin devamının sokaktan üst diazomaya çıkış için kullanıldığı tespit edilmiştir. Alttan 3 krepisinin sağlam durumda olduğu gözlemlenen merdivenin kazılarla tamamı açığa çıkarılmıştır. 20-25 cm krepis yüksekliğine sahip merdiven, aslına uygun şekilde alandan ele geçmiş olan traverten bloklar kullanılarak almaşık örgü sistemi ile restore edilmiştir. Sokağın güney duvarında ise 1,40 m genişliğe sahip 3 adet kapı tespit edilmiştir. Söz konusu kapıların daha geç dönemde küçük boyutlu traverten bloklarla içinin örülerek kapatıldığı anlaşılmıştır. Ayrıca sokak içerisinde sokağın orta bölümünde doğu-batı yönlü uzanan ve tiyatro analemma duvarı içerisine bağlandığı anlaşılan geç dönem bir künk sistemi olduğu tespit edilmiş ve künk hattı mevcut haliyle korunmuştur. Tiyatroda yapılan çalışmalar sonucunda; ele geçen buluntular ile geç dönem düzenlemeleri yapının MS 5.-7. yy arasında açık hava kilisesi olarak kullanıldığını ortaya koymuştur. Bu amaçla güney parados geçişi kapatılmış ve güneybatı analemma kanadı daraltılmış, analemma duvarı açılarak, üst diazomadan merdivenli tiyatro sokağına iniş sağlanmış ve devamında orkestraya kadar ulaşılabilen bir yol ve merdivenli iniş sistemi oluşturulmuştur. 

Traian Nymphaeumu Batı Cadde

Traian Nymphaeumu’nun batısında bulunan ve meydanla entegre olan güneydoğu-kuzeybatı yönlü uzanan Traian Nymphaeumu Batı Cadde, kent planı içerisinde kentte bulunan ızgara (hippodomik) plan sistemini bozarak çapraz şekilde Batı Agorası’na bağlanmaktadır. 18.09.2021 tarihinde 13,50 metre genişliğe sahip olan cadde üzerinde çalışmalara başlanmıştır.

Çalışmaların amacı Traian Nymphaeumu Meydanı’ndan başlayarak kuzeybatı yönüne doğru devam eden caddeyi kazarak açığa çıkarmak, cadde ve portik yapısı hakkında detaylı veri sahibi olmak ve alanı yapılması planlanan restorasyon çalışmalarına uygun hale getirmektir.

Caddenin kuzey ve güney portik alanlarında yürütülen çalışmalarda, 2,60 m aralıklarla yerleştirildiği anlaşılan sütun kaideleri açığa çıkarılmış olup farklı tiplerdeki bu kaidelerin Geç Antik Çağ düzenlemesiyle devşirme olarak yapıldığı anlaşılmıştır. Cadde içerisine yıkılmış Korinth, Dor başlıklarının devşirme traverten-mermer sütunlardan yapılmış olması bu görüşü destekler niteliktedir. Yapılan çalışmalarda portik genişlikleri 3,60 m , Cadde genişliği ise 5,80 m olarak ölçülmüştür. Portikler üzerindeki dükkan girişlerinin ise güneybatı köşedeki hariç örülerek kapatıldığı gözlemlenmiştir. Yapılan çalışmalar sonucunda Traian Nyphaeumu Batı Caddesi portiklerinin tabanlarının mozaik döşeli olduğu gözlemlenmiştir. Üzerinde geometrik bezemelerin olduğu mozaik tabanın kuzey portikte 7,50 X 2,00 m, güney portikte ise daha ufak alanlarda korunageldiği tespit edilmiştir.

Kazı çalışmaları ardından açığa çıkarılan mozaik alanlarının üzeri jeotermal kumaş ile kapatılarak alan korumaya alınmıştır. Ayrıca kazı alanının kuzeybatısında kuzey portik üzerinde kaide yanında içi kül dolu bir ocak tespit edilmiş olup içerisi külle dolu olan 50 cm x 80 cm ölçülerindeki pişmiş toprak tuğladan yapılmış ocak kazılarak açığa çıkarılmıştır. Alandaki kazı çalışmalar belirlenen bölümde cadde ve portik tabanına ulaşılması sonrasında 22.11.2021 tarihinde sonlandırılmıştır. Batı Caddesi kazıları, caddede en son yapılan Geç Antik Çağ (MS. 5.-7. yy) düzenlemelerinin İmparator Focas Dönemi’nde (MS 602-610) meydana gelen depreme kadar kullanıldığını ortaya koymuştur.