Ana Sayfa / Kuzey (Kutsal) Agora Güney Portik Doğu
İlk kez 2012 yılında “Kuzey (Kutsal) Agora Güney Portik’te” çalışmalara başlanmış, 2013 yılında ise alan genişletilerek “Kuzey (Kutsal) Agora Güney Portik Doğu” olarak adlandırılmıştır. Söz konusu alanda, deprem nedeniyle kuzeye doğru yıkılmış portiğin güney duvarının bir bölümünü ayağa kaldırmak ve güney portik ile ilgili verilere ulaşmak amaçlanmıştır. Restorasyon çalışmaları ise ağırlıklı olarak anastylosis esas duvarlar üzerinde korumaya yönelik olarak gerçekleştirilmiştir.
Güney Portiğe ait 2, 3 ve 4 nolu dükkânların arkasında kalan ve portik içine sıralı şekilde yıkılmış traverten bloklar, depremin izlerinin görülmesi amacıyla kaldırılmayarak bırakılmıştır.
Güney portik kazı ve restorasyon çalışmaları : Doğu-batı yönlü uzanan portik güney arka duvarı aynı zamanda Suriye Caddesi üzerindeki dükkânların da arka duvarını oluşturmaktadır. Söz konusu duvarın temeli üzerine İmparator Diocletianus Dönemi’nde (M.S. 284-305) meydana gelen deprem sonrası yeniden duvar örülmüştür; ancak kuzeye doğru yıkılan blokların üzeri doldurularak kullanım görmemiştir. Traverten bloklardan 1.20 m. genişliğindeki çift sıra örgülü duvar, anastylosis esas dört sıra daha yükseltilerek 3.70 m.ye ulaşmıştır.
Güney Portik’teyapılankazıçalışmalarında; 13 m. genişliğindeki portiğin, Doğu Portik’ten farklı olarak çift sıra sütunla desteklendiği anlaşılmıştır. Alanın batısındaki Merkezi Propylon’un batı duvarına bitişik traverten+çay taşı+P.T. tuğla örgülü duvar içindeki ikinci sütun sırasına ait kaide ve hemen önünde yıkılmış durumdaki alt sütun tamburu ile aynı akstaki I. Constantinus Dönemi duvarı önündeki in-situ sütun kaideleri portikteki çift sıra sütun sistemi ile ilgilidir.
I. Constantinus duvarı içinde ikinci sıraya ait alt sütun tamburunun Attik-İon kaidesi ile hemen önünde deprem etkisiyle doğu-batı doğrultulu sıralı yıkılmış orta, üst sütun tamburu ve İon sütun başlığı açığa çıkarılmıştır. Bu veri doğrultusunda güney portiğin (Attik-İon kaide: 0.40 m.+üç tamburdan oluşan sütun gövdesi: 5.79 m.+İon başlığı: 0.25 m.) yatay taşıyıcı elemanlara kadar toplam yüksekliğinin 6.44 m. olduğu anlaşılmıştır. Kuzey (Kutsal) Agora Güney Portikte yapılan çalışmalarda bulunan ahşap hatıllar, demir çiviler ve kiremitler, Güney Portik çatı sisteminin çift sıra sütunlu, ortadan desteklenen kırma çatı ile kapatıldığını göstermektedir. I. Constantinus duvarının güneyindeki çalışmalarda; 4.50x3.75 m. ölçülerinde tuğla tabanlı alan açığa çıkarılmıştır. Burada, I. Constantinus duvarının temelinde devşirme olarak kullanılan kaide ve mermer blok parçasının delinerek su kanalı olarak kullanılması bu bölümünü olasılıkla havuz olarak işlev gördüğünü göstermesi açısından önemlidir. Buradaki havuz ve su sistemiyle ilgili arka bölümünde su borusu kanalı açılan lekythos-krater formunda mermer bir kap bunu destekler niteliktedir.
Güney portikte yapılan çalışmalarda stylobat üzerinde dört adedi in-situ olmak üzere yedi adet Attik-İon tipi kaide ile güney portik üzerine sıralı şekilde yıkılmış üç adet sütun alt tamburu, yedi adet sütun orta tamburu, iki adet sütun üst tamburu ve beş adet İon sütun başlığı açığa çıkarılmıştır. Üç basamaklı bir krepidoma üzerinde yükselen Güney Portik çift sıra sütunlu, Attik-İon kaideli, Doğu ve Batı Portiğin aksine Korinth düzeninde değil İon düzeninde olduğunu göstermiştir. Alanın kuzeydoğusundaki çalışmalarda ise mermer avlu tabanının bir bölümü açığa çıkartılmıştır.
Dükkânlar: 2012 yılında Güney Portik arka duvarının güney tarafında Suriye Caddesi yönünde Merkezi ve Doğu Propylonlar arasında gerçekleştirilen kazı çalışmalarında dört adet dükkân tespit edilmiştir. Dükkânların Suriye Caddesi’ne bakan güneydeki girişleri, kentin terk edilmesine bağlı olarak mermer devşirme malzeme ve traverten bloklar ile kapatılmıştır. 2013 yılında ise yıkılma tehlikesi olan iki dükkân kapısı açılırken dükkân duvarlarında harçlı sağlamlaştırma çalışmaları ve duvar derzleme çalışmaları yapılarak, mekânların içinde gerekli koruma önemleri alınmıştır.
Constantinus Duvarı Restorasyon Çalışmaları : I. Constantinus (M.S. 306-337) sonrasında, Doğu Portik stylobatı üzerine traverten blok parçaları, tuğla harçlı olarak düzenlenen kuzey-güney doğrultulu Güney Portik içerisine yıkılmış duvarda, anastylosis esas ayağa kaldırma ve sağlamlaştırma çalışması yapılmıştır. Orijinal duvar ile yeni eklenen bölümler P.T. tuğla sırası ile yapılan hat yardımıyla ayrılmıştır. Örgüde kullanılan çaytaşı, P.T. tuğla ve traverten bloklar yıkıldıkları yerlerden alınarak yerleştirilmiş, P.T. tuğla hat ile birlikte duvar 5.89 m. yüksekliğe ulaştırılmıştır. Ayrıca duvar üzerinde, olasılıkla duvarın ilk kullanımı sırasında açılan ve alanın işlevini yitirmesiyle duvara ait bloklarla kapatılan bir kapı tespit edilmiştir.
|