Kuzey (Kutsal) Agora Batı Propylon (Anıtsal Giriş) Çalışmaları:

    Suriye Caddesi’nden Batı Portiğe açılan ve Batı Propylon adı verilen anıtsal giriş kapısında da restorasyon öncesi düzenleme çalışmaları yapılmış olup bu kapıdan üç basamakla oluşturulan merdivenle girişin sağlandığı ve burada yer alan döşeme bloklarının bir bölümünün yerlerinden sökülerek tahrip edildiği anlaşılmıştır. Mekânın tabanının sıkıştırılmış toprak ile düzenlendiği tespit edilmiş olup Batı Propylon’un kuzeyinde, propylon ile Batı Portiği birbirinden ayıran doğu-batı doğrultulu uzanan, devşirme traverten bloklar kullanılarak örülmüş ve sağlam kalabilmiş haliyle 2.70 m yüksekliğinde, 10 m uzunluğundaki duvar tamamen ortaya çıkarılmıştır. Bu duvarın kuzeyinde portik tabanını açığa çıkarmak amacıyla yürütülen çalışmalar sonucunda Batı Portik çatısına ait kiremit (stroter) ve omurga (kalypter) parçalarından oluşan bir yıkıntı tamamen açığa çıkarılmıştır. Batı Propylon (Anıtsal Giriş) kazıları batı portiğin ayağa kaldırılmasıyla birlikte ziyaretçilerin buradan alana geçerek gezmelerini sağlayacak olması bakımından önem arz etmektedir.

     Batı Portik duvarına ait MS 494 yılı depreminde doğu yöne doğru yıkılmış olan kesme dikdörtgen traverten blokların portiğe bakan iç bölümü sıva üzerine renkli freskler ile kaplıdır. Restorasyon çalışmalarına kemerli kapının kuzeyinden başlanmış olup bu kapsamda kuzey yönden 11 sıra ve güney yönden 7 sıra traverten blok ile kapıya ait kemer blokları düşme yönleri dikkate alınarak duvar üzerine özgün analizleri yapılarak yeniden hazırlanan kireç bağlayıcılı onarım harcı ile sabitlenerek ayağa kaldırılmıştır. Kaldırılan bloklar üzerinde bulunan sıva üzerinde yer alan fresk sınırlarına ise kireç bağlayıcılı özgün onarım harcı ile bordür çalışması yapılmış, fresklerin taşıyıcı bloktaki bütünlüğü koruma altına alınmıştır. Fresk yüzeyindeki çatlak ve küçük lakunaların kireç bağlayıcılı onarım harcıyla dolguları yapılmıştır. Fresklerin boya altındaki sıvalarına yönelik ise enjeksiyon yöntemi uygulanarak sağlamlaştırmaları yapılmıştır. Boya yüzeyindeki çözülebilir tuzlar kâğıt hamuru lapalarıyla temizlenmiştir. Duvar üzerinde yer alan freskler mimari cephe (sütun, başlık, arşitrav friz, geison-sima, tavan kasetleri) olarak tasarlanmış olup sütunlar Korinth başlıklar taşır. Bu haliyle ön cephede yer alan İon başlıklı sütunlar zarafeti, duvarlarda yer alan boyalı sütun başlıkları ise zenginliği sembolize eder şekilde Korinth başlıklıdırlar. Sütunlar arasında ise mermer taklidi süslemeler yer alır. Bunun yanında iç içe dairelerden oluşan geometrik tondolar ile üstte mermer tavan kasetlerini taklit eden süslemeler ile kapı üstünde yer alan kemer içinde yine geometrik tarzda boya ile yapılmış kabartmalı tavan kasetlerini taklit eden süslemeler yer alır.

     Kuzey (Kutsal) Agora Batı Portik duvarının ayağa kaldırılan bölümünde, blokların portiğe bakan yüzeyinde bulunan freskleri dış etkenler ve olumsuz hava koşullarına bağlı oluşabilecek bozulmalardan korumak amacıyla yapıyla uyumlu, hafif ve modüler çelik konstrüksiyon üzerine mebran örtüden geçici koruma örtüsü yapılmıştır. Ayrıca Kuzey (Kutsal) Agora’da yapılan kazı ve restorasyon-konservasyon çalışmaları kapsamında Agora’nın Güneybatı Avlusu’nda, Güney Portiği’nde, Merkezi Propylon’da ve Batı Portik önündeki güney-kuzey yönlü 166 m. uzanan havuzda kısmi restorasyon çalışmaları yapılmaktadır. Batı Portik restorasyonu dünyada benzeri olmayan bu kadar geniş bir alanın resimlerle süslendiği özel bir alan olması bakımından önemlidir. Restorasyon ve konservasyon çalışmaları 2019 itibariyle halen devam etmektedir.




Kuzey (Kutsal) Agora Batı Portik Kuzey Ucunda Yer Alan Mozaikli Kilise Çalışmaları:

     34.000 m² alanı kaplayan dikdörtgen planlı Kuzey (Kutsal) Agora’nın kuzeybatı dönüşünü ortaya çıkartarak mevcut halini tespit etmek amacıyla Batı Portiğin Kuzeybatı köşesinde kazı çalışmaları yapılmıştır. Kuzeybatı köşede toplam 847 m²’lik alanda kazı yapılmış olup kuzey ucunda traverten bloklar ile oluşturulmuş apsisli bir mekân tespit edilmiştir. Açmanın kuzey sınırında, doğu-batı doğrultulu uzanan ve çay taşı, traverten, mermer kullanılarak örülmüş yıkıntı şeklinde duvar açığa çıkartılmış olup in-situ durumda tespit edilen traverten blokların duvarın temelini oluşturduğu anlaşılmıştır. Kuzey (Kutsal) Agora’yı kuzey yönde sınırlandıran bu duvar, MS 5. yy’da sur duvarı olarak kullanılmış olup duvar hattı apsisli alanı da içerisine alarak doğuya doğru devam etmektedir.

     Batı Portiği’nin kuzeybatı ucunda yer alan ve apsisi doğu-batı yönlü kesen duvar örgüsünün güneyindeki mozaik taban döşemesi üzerinde sürdürülen çalışmalarda; 20x14 m’lik alan içerisinde yer yer tahrip olmuş mozaik tabanın 300 m²’lik bölümü açığa çıkartılmıştır. Mozaik taban doğuda, kuzey-güney doğrultulu uzanan bir duvar örgüsü ile sınırlandırılmaktadır. Söz konusu bu traverten duvarın kentte yaşanan depremin etkisi ile alt kota düştüğü tespit edilmiştir. Bu alanda yer alan mozaik taban döşemesinde de aynı şekilde kot farkı tespit edilmiş olup bu bölümde kentte yaşanan deprem sonucunda bir çökme olduğu anlaşılmıştır. Bu alanda yer alan mozaikler mavi, beyaz ve kahverengi taşlardan panolar şeklinde oluşturulan ve ağırlıklı olarak geometrik (örgüler, zincirler, daireler, labirentler, pelta kalkanlar, kancalı süslemeler ve örgü motifleri gibi) ve çok az da bitkisel bezemelidir. 2019 yılında bir erken dönem kilise olduğu düşünülen mozaikli alanın kalan bölümlerinin kazısının yapılmasına devam edilmesi planlanmıştır.