Ana Sayfa / Merkezi Hamam
Laodikeia kent merkezinde, Agora'nın güneyinde yer alan 90X60 m boyutlarındaki yapı plan olarak kuzey-güney yönünde yan yana dizilmiş dört salon ve bunları kuzeyde sınırlayan apsisli bölümden oluşur.
Bu yapı 2005 yılına kadar "Hamam-Bazilika" olarak anılmıştır. Bunun nedeni kuzeyde yer alan ve doğusunda apsis bulunan uzun salondur. 2005 yılında elde edilen sonuçlara göre artık "Merkezi Hamam" olarak tanımlanması gereken yapı gelecek yıllarda tümüyle açığa çıkarılacaktır. Bu yapıdaki kazı çalışmaları Yrd. Doç. Dr. Mustafa Büyükkolancı denetiminde yapılmaktadır.
Kazının; Hamamın Doğu Salonu’nun tabanına ulaşmak ve Bazilika olarak tanımlanan bölümün apsis kısmını kazmak gibi iki amacı vardır. Böylece hamamın caldariumu ve "bazilika" olarak adlandırılan bölümün bazilika olup olmadığı açıklık kazanacaktı.
Doğu Salon (Caldarium) Kazıları: 2005 yılında bu salondaki 3.00 m.lik dolgu kazıp temizlenerek 34.00X20.00 m. boyutlarındaki salonun tabanına ulaşılmıştır. Kazı başlangıcından itibaren toplam olarak 4.50 m. inilerek ulaşılan taban daha önce tahmin edildiği gibi Hipokaust sistemine sahiptir. Yer yer büyük çöküntüler olsa da bazı bölümlerde hipokausta ait yuvarlak tuğla ayaklar in situ kalabilmiştir. Hypokaust ortalama olarak 1.00 m. yüksekliktedir. Caldarium, Anadolu'da oldukça sık rastlanan üç yönü nişlerle kaplı plana sahiptir. Kuzey ve güney bölümde iki büyük niş ve doğudaki yarım daire nişler sıcak su yıkanma ve terleme havuzlarıdır. Tabanları mermer kaplı ve caldarium tabanından biraz daha yüksekte olan havuzlar salondan 0.40 m. kalınlıkta mermer kaplamalı korkuluklarla ayrılmaktadır. Havuzların üç yanında 0.70 m. derinlik ve 0.30 yükseklikte oturma bankları yerleştirilmiştir. Bunların izlerini özellikle güney havuzda izlemek mümkün olmuştur.
Bu sezon alınan önemli bir sonuç da salonun güney, kuzey ve doğusunda yer alan kemerli açıklıkların ısıtma sistemiyle ilgili külhan (Preofurnium-Forniks) açıklıkları olduğu ortaya çıkmasıdır.
Apsis Kazıları: Kazılar öncesi varlığı bilinen ve kuzey-güney yönünde yan yana dizilmiş dört salonu kuzeyden sınırlayan apsisli bölüm "Bazilika" olarak tanımlanıyordu. Bu tanımlamada en büyük etken 70.00x20.00 m. boyutlarındaki ince uzun yapının doğu yanında yer alan 9.00 m. çapındaki apsisti. Ancak bu apsisin tam merkezde yer almayışı ve 2003 yılı kazılarında elde edilen sonuçlar Hamam ile Agora arasındaki bu bölümün hamamla birlikte planlandığını ve hamamla beraber düşünülmesi gerektiği sonucunu ortaya çıkarmıştı. Bu konunun tam olarak açıklığa kavuşması için 2005 yılında Apsis bölümünün kazılarak, yapının dini amaçla kullanılıp kullanılmadığı hakkında ipuçları elde edilmesi amacıyla apsis tabanına ulaşılmıştır. Apsis duvarının merkezi kısmında geniş bir nişin taban kısmı kalabilmiştir. Tabana ait üç mermer bloktan ikisi in situ durumdadır. Buradaki ilginç husus ortadaki taban bloğu üzerinde yer alan suyoluna ilişkin kireç tabakasıdır. 8 cm. genişlik ve 60 cm. uzunluktaki (suyoluna ilişkin) bu kalıntı apsis içindeki kazılarda bulunan 40x60 cm. bir sütun kaidesinin altındaki kanalla tam bir uyum sağlamaktadır. Bunlar apsisin doğu merkezinde yaklaşık olarak tabandan 2.90 m. üstte sularını apsis içindeki havuza boşaltan bir küçük şelalenin yer aldığını kanıtlamaktadır. Kaide altından bir kanalla gelen sular, geniş bir ağızla küçük bir şelale yaparak havuza akıyordu. Benzerleri çoğunlukla hamamların Frigidarium (Soğuk) bölümlerinde görülen bu apsis içindeki havuz ve nişlere Perge Güney Hamamı'nda rastlıyoruz. Bu durumda uzun salonun batı kısmında agora güney-batı köşesindeki portiğe açılan kapı ve bunun doğusundaki nişler daha anlamlı hale gelmiştir. Özellikle kuzey duvarında ayaklar arasındaki yer alan nişler Apodyterium bölümünün soyunup giyinme yerleri olarak algılanabilir.
|