RESTORASYON KONSERVASYON ÇALIŞMALARI

2022 yılında Traian Nymphaeumu, Kuzey Kutsal Agora Mozaikli Alan, Batı Tiyatro Sahne Binası ve Kuzey Parados Freskli Duvarı’nda Restorasyon ve Konservasyon çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Ayrıca Laodikeia Kilisesi, Kiliseli Peristylli Ev ve Tapınak A yapılarında periyodik bakım çalışmaları yürütülmüştür. Diğer taraftan Laodikeia Restorasyon ve Konservasyon Laboratuvarında kazılardan ele geçen küçük buluntuların gerekli olan konservasyon müdahaleleri yapılmıştır.

1. Traian Nymphaeumu Restorasyon Çalışmaları

Stadyum Caddesi’nin güney sonunda Traian Nymphaeumu Meydanının kuzey sınırında 2015 yılında yapılan kazı çalışmalarında içten apsidal dıştan kareye yakın dikdörtgen planlı olan anıtsal çeşme yapısı açığa çıkartılmıştır. Korinth düzeninde yapılan apsidal ana havuz içinin etrafında 8, iki uç (batı, doğu) kanatlarda ikişerden 4, doğu ve batı havuzlarda da aynı şekilde ikişerden 4 adet olmak üzere orijinalde genel toplamda 16 sütunun çevirdiği (ikisi yarım daire, üçü üçgen olmak üzere) 5 alınlıklı anıtsal çeşme, su yasası ve arşitrav-frizlerde yer alan yazıtlarına göre kentin kurucu tanrısı Zeus ve İmparator Traian’a (MS 98-117) MS 113-115 yılında adanmıştır. Dıştan dışa 11.00x9.30 m ölçülerindeki yapıda, apsidal ana havuz haricinde; önde güneyde, iki yanında doğuda ve batıda birer olmak üzere üç adet dikdörtgen küçük havuz, kuzeyde beden duvarının doğu ve batı uçlarında kemerli birer adet çeşme havuzu yer alır. Bu düzenlemeyle apsidal ana havuzun dört tarafını beş adet çeşme havuzu çevirmiştir. Anıtsal çeşmede MS 4.-5. yy’da ana havuzun önünde yer alan parapetler sökülerek apsidal içinin iki basamaklı bir exedra şeklinde düzenlenmiş olduğu, doğuda, kuzeydoğuda ve batıda yer alan küçük havuzlardan su sağlandığı, ayrıca su haznesine yapılan eklemelerle buranın küçük bir terminal olarak kullanıldığı tespit edilmiştir. Traian Nymphaeumu’na su, kuzey tarafta yer alan ve doğudan II. Su Dağıtım Terminalinden getirilen ana hat ve basıncı alındıktan sonra künklerle sisteme aktarılmıştır. Ana havuzun batı ve doğu duvarları dışında yer alan künk sistemleri ise çeşmeden diğer alanlara geç dönemde küçük terminalden sağlanan sular ile ilişkilidir. Çeşmenin güneydoğu önüne yerleştirildiği anlaşılan 30 satırdan oluşan yazıt, kente suyun sağlanması, kullanımı, kontrolü, suya zarar verenler ve illegal kullanım yapanlara verilecek olan cezaları içermekte olup, ilk kez su sisteminin Salbakos (Babadağ-Karcı) eteklerinden getirilmesiyle ilgili bilgileri de içerir. 

Birinci derecede deprem kuşağında yer alan antik kente anıtsal yapılarda sürekli tamirat ve yeniden imar faaliyetleri yapılmış olup buna bağlı olarak anıtsal çeşmede; İmparator Traian Dönemi (MS 98-117) yapısında, Severuslar (MS 2. yy sonu 3. yy başı), İmparator Valens depremi (MS 368) arkasından büyük tamiratlar yapılmıştır. MS 494 yılı depreminde ise yapı tamamen yıkılmıştır. Bu süreçlere ilişki

n olarak mimari bloklarda yapılan düzenlemeler ile farklı dönemlere ait tekrar kullanılan blokları yapıda görmek mümkündür. Daha sonraki dönemde ise 2003 yıllarına kadar yapılan tarımsal faaliyetler ile alandan taş alınması sonunda mimari bloklar taşınmış ve kırılmış olup büyük ölçüde tahribata maruz kalmıştır.

Proje çalışmaları tamamlanan yapının Anastylosis Esas Restorasyon Projesi, Aydın Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nun 23.08.2017 tarih ve 6963 sayılı kararıyla onaylanmıştır. 2021 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın 06.05.2021 tarih ve E.94949537-160.01.01-1376518 Sayılı olurlarıyla Merkezefendi Belediyesi Başkanlığı ve Laodikeia Kazısı Başkanlığı arasında 27.05.2021 tarihinde imzalanana Ortak Hizmet Protokolü kapsamında “Traian Çeşmesi, Kazı ve Restorasyon Projesi”ne Merkezefendi Belediyesi Başkanlığınca destek verilmiş olup Aydın Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu tarafından onaylanan projesine uygun olarak restorasyon çalışmaları yürütülmüştür.

Laodikeia Traian Nymphaeumu (çeşmesi) onaylanan projesi kapsamında anıtsal çeşmenin mevcut apsidal havuzu oluşturan traverten bloklarda gerekli olan sağlamlaştırma çalışmaları, havuz duvarı üzerinde çok azı kalabilen meander süslemeli stylobatların restore edilmesi, profilli taçlar, kaideler, sütunlar, başlıklar, arşitrav-frizler, geisonlar, alınlıklara ait mermer mimari blokların kırıklarının birleştirilmesi, eksik olanlarının ise eksik olan bölümlerinin pantograf tekniği ile özgün malzeme kullanılarak tamamlanması, alınlıkların arşitrav-frizlerinin arka kısmında beden duvarlarına oturacak olan bölümlerinin yapılması şeklinde bir çalışma programı hedeflenmiştir.

A)- Malzeme Seçimi: Traian anıtsal çeşmesinde hemen hemen havuz stylobat seviyesi üzerinde kesme travertenden yapılan beden duvarlarına ait bloklar eksik, bandlı travertenler, mermer ve granitten yapılan cepheye ait (kaide, sütun, başlık arşitrav-friz, geison sima, alınlık gibi) bloklar kırık ve eksik olduğundan belirli ve tutarlı bir restorasyon sistemi uygulanmasına karar verilmiştir. Buna göre; beden duvarları, podyum blokları, stylobat blokları, kaideler, arşitrav-friz blokları, geison bloklarının eksik olan ve tamamlanması gereken bölümlerinde soft ve sıkı dokulu traverten kullanılmasına karar verilmiştir. Bu sayede eksik ve tamamlaması yapılan blokların yapıda daha uyumlu görünmesi sağlanarak, özgün görünüşünden fazla uzaklaşılmamıştır. Sadece sütunların kırık ve eksik bölümlerinin tamamlanmasında ise aynı özgün malzemesine yakın yeni doku ve renkte uygulama yapılmıştır. Bunun nedeni sütunların farklı renk ve dokularda bir renk cümbüşünü gösterecek şekilde zengin tonlarda kullanılmasından kaynaklanmaktadır. Anıtsal çeşmede iki ön kanatlar ile doğu ve batıda yer alan dikdörtgen çeşme havuzlarının iki ucunda gri damarlı mermerler kullanılmıştır. Ana havuzun etrafını çeviren sütunlarda ise suda renk yansıtmasını gösterecek şekilde dört adet Çanakkale graniti, iki adet Tripolis bantlı traverteni ve İmparator heykelinin yerleştirildiği ana alınlığın iki sütununda kırmızı, gri ve tonların yer aldığı mermer kullanılmıştır. Arşitrav-friz, geison-sima ve alınlıklar ise tamamen beyaz mermerden yapılmıştır. 

B)- Malzeme Uygulanması ve Kullanımı: Traian anıtsal çeşmesinin restorasyon çalışmalarında blokların birleştirilmesi, kalıp alınması, kenetlenmesi çalışmalarında; 18-10 krom nikel çelik çubuklar, kurşun, epoksi, alçı, hidrolik kireçli harç kullanılmıştır. Bunların uygulanması ve yapılması için pantograf makinesi, farklı çaplarda spiraller, hilti, kompresör, taş kesme makinesi, karot makinesi, ipek ve polyester sapanlar gibi malzemeler ile blokların kaldırılması için iki adet vinç kullanılmıştır.

C)- Yapılan Restorasyon Çalışmaları: Traian anıtsal çeşmesinde yapılan restorasyon çalışmalarıyla güney uçta iki kanatta (batı ve doğu) yer alan podyumlar taçlarıyla birlikte, apsidal havuzda stylobat blokları meander süslemeleriyle birlikte işlenerek tamamlanmıştır. Eksik olan Attik-İon kaideler yapılarak yerlerine monte edilmiş ve üzerine 4 adet mermer ve 4 adet granit olmak üzere 8 adet sütun eksik kısımları pantograf tekniğinde tamamlanarak yerlerine koyulmuştur. Apsidal havuzun güneyde uzanan iki kanadına ait üçgen alınlılar ile iç kısımda yer alan iki adet yarım daireyi taşıyacak olan beden duvarları yeni kesme traverten bloklardan örülmüş olup bloklar birbiri ile yanlardan ve alt-üstlerinden krom nikel çelik çubuklar ve kurşunla sabitlenmiştir. 8 sütunun üzerinde eksik olan iki adet Korinth başlık yeniden yapılmıştır. Kırık olan arşitrav-frizlerin birleştirilmesi, eksik olan kısımlarının pantograf tekniğiyle tamamlanması yok olanların yeniden yapılması tamamlanarak üzerlerine aynı şekilde kırık ve eksik olan geisonların eksik kısımları tamamlanarak yerlerine demo sonrasında sabitlenmiştir. Daha sonra ise ikisi yarım daire, ikisi üçgen olan alınlıklarda gerekli olan birleştirme, yapıştırma ve tamamlamalar yapılarak, demo sonrasında yerlerine sabitlenmiştir.

Traian Nymphaeumu restorasyon çalışmalarında şu ana kadar toplam 1.100 kg hidrolik kireç, 1.500 kg kaymak kireç ve 70kg epoksi (mermer yapıştırıcısı), 250 kg kurşun ve çeşitli kalınlıklara sahip 300kg çelik kenet sistemi kullanılmıştır ve kullanılmaya devam edilmektedir. Ayrıca Traian Nyphaeumu’nda eksik olan duvar bloklarının yeni traverten malzemeden örülme işlemi yapılmış ve söz konusu yeni traverten malzemeler orijinal bloklardan alınan ölçüler doğrultusunda (140x50x50- 100x50x50- 70x50x50- 70x90x50) yaklaşık 300 adet blok kesilmiştir. Traian Nymphaeumu’da restorasyon çalışmaları aralıksız olarak devam etmektedir.

2. Batı Tiyatrosu Sahne Binası Restorasyon Çalışmaları

Kuzey (Kutsal) Agora’nın kuzeybatısında yer alan Batı Tiyatrosu; Hellenistik geleneğe göre doğal zemin oyularak yapılmış, kentin erken yerleşiminin bulunduğu yönde, öğleden sonra başlayan batı esintilerini alacak şekilde düzenlenmiştir. Laodikeia Batı Tiyatrosu Hellenistik Dönem’de (MÖ 2. yy) inşa edilmiş, Augustus-Tiberius Dönemi’nde ve Severuslar Dönemi’nde düzenlemeler yapılmış, İmparator Valens (MS 364-378) Dönemi depreminde ise yıkılan sahne binası tekrar tamir edilmiştir. MS 5. yy başında ise sahne binası kentin yarısını çeviren sur duvarlarının bir parçası olarak düzenlenmiştir. Batı Tiyatrosunun Restorasyon Projesi; Denizli Büyükşehir Belediyesi Başkanlığı ile yürütülmekte olan “Laodikeia Batı Tiyatrosu Sizi Çağırıyor” başlıklı proje ile GEKA tarafından TR32/18/TUR/0001 Referans numarası ile kabul edilmiştir.  Güney Ege Kalkınma Ajansı (GEKA)’na Denizli Büyükşehir Belediyesiyle birlikte 24 ay süreli (2019-2020) bir proje hazırlanmış olup bu proje kapsamında Laodikeia Kazı Başkanlığı tarafından 2019 yılında itibaren yürütülen çalışmalarla theatron olarak adlandırılan oturma basamaklarında alt ve üst cavealar ile orkestra kısmının kazı ve restorasyon yapılmıştır. Batı Tiyatrosu oturma basamaklarında yürütülen çalışmalar 2021 haziran sonunda tamamlanmıştır. Laodikeia Batı Tiyatrosu Kültür ve Turizm Bakan Yardımcımız Sayın Ahmet Misbah Demircan, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürümüz Gökhan Yazgı, Genel Müdür Yardımcımız M. Yahya Coşkun, Kazılar Dairesi Başkanı Umut Görgülü, Denizli Valimiz Sayın Ali Fuat Atik, Pamukkale Üniversitesi Rektörü Ahmet Kutluhan, Büyükşehir Belediye Başkanı Osman Zolan, Pamukkale ve Merkezefendi İlçe Belediye Başkanları Avni Örki ve Şeniz Doğan ile beraberlerindeki heyetle 23.05.2022 tarihinde İzmir Devlet Senfoni Orkestrasının verdiği bir konserle açılmıştır.

Batı Tiyatrosunun oturma basamaklarında yapılan restorasyon çalışmasının tamamlanmasının ardından 2022 yılı çalışma programı kapsamında, sahne bölümünün altında yer alan güney-kuzey yönlü tonozlu hyposkene koridorunda anastylosis esas restorasyon çalışmalarına başlanmıştır. Sahne altında yer alan tonozlu hyposkene koridorunun restorasyonunun yapılmasının amacı; 2023 yılı sezonunda sahne tabanı döşemelerinin de yapılarak orijinalde olduğu gibi anastylosis esas restorasyonun tamamlanması ve kullanıma açılabilmesidir. Batı Tiyatro tonozunda hyposkene koridorunun tamamlanması aynı zamanda yapıya estetik kazandıracak olup gelecekte sahne binasının da tamamlanmasının alt yapısını oluşturacaktır. İlk etapta yürütülen çalışmalarda söz konusu mekânın tarama ve çizim işlemleri yapılmış olup çıkarılan plan doğrultusunda koridorun üstünde yer alan tonozun kuzey yarıda üç, güney yarıda üç olmak üzere toplamda altı adet doğu-batı yönlü kemer ve bu kemerlerin aralarını dolduran iç içe dikdörtgen panellerden örülerek oluşturulduğu anlaşılmıştır. Ayrıca tonozlu koridorda yapılan ölçümler ve kentte yaşanan depremler sonucu meydana geldiği anlaşılan çökme alanları kotları alınarak tespit edilmiştir. Yapılan işlem sonucu tonozlu koridorun kuzeyden ve güneyden ortaya doğru olacak şekilde 14,5 cm depremlere bağlı çökme oluştuğu gözlemlenmiş ve restorasyon çalışmalarında bu çökme baz alınarak uygulamaya geçilmiştir. Tonoz kısmında yapılan çalışmalarda ahşap ve metal karkaslar ile kalıp hazırlanarak kendi içerisinde özgün bir yapıya sahip olan tonoz, batı sınırında küçük bir bölümü yerinde korunan (iç içe geçmiş dikdörtgen örgüler) özgün tuğla örgüsü dikkate alınarak örülmüştür. Ayrıca örme işleminde kullanılan kireç bazlı onarım harcı, orijinal harçtan alınan örneklerin Laodikeia Analiz Laboratuvarında gerçekleştirilen analizleri sonucunda elde edilen veriler ışında hazırlanmış ve uygulamada kullanılmıştır.

Hyposkene koridorunun orkestraya açılan kapılarının yer aldığı bölümlerin hizasına gelen üç alanda tonozda yaklaşık 1,60 x 3,00 m’lik bölümde çelik ve camla kapatılması için açıklık bırakılmıştır. Çalışmalar sonunda sahne altında yer alan tonozlu hyposkene koridorunda öncelikle altı adet tuğla kemer ile bunların arasına gelen ve iç içe dikdörtgen şeklinde dekoratif oluşturacak olan tuğla tonoz panelleri örülerek tamamlanmıştır.

3. Batı Tiyatro Sahne Binası, Kuzey Parados, Freskli Duvarda Konservasyon Çalışmaları

            Batı tiyatrosu, Sahne Binasının Kuzeyinde yer alan Paradosun kuzey ve batı duvarındaki fresklerin; mukavemetini kaybetmiş özgün yatak harçlarında sağlamlaştırma, dolgu ve bordür uygulamaları yapılmıştır. Bordür ve dolgu çalışmalarında kullanılan onarım harcı, özgün harçlardan alınan örneklere yapılan kimyasal ve mekanik analizler ile elde edilen veriler neticesinde aslına uygun hazırlanmıştır. Söz konusu bordür çalışmalarının ardından su bazlı reçineler (Primal AC33 %3 oranında) ile boyalı bölümlerde ve kılcal çatlaklarda sağlamlaştırma yapılmıştır. Yaklaşık 21 gün boyunca süren rutin bakım işlemlerinin ardından duvarın freskli bölümlerinin üzerleri dış çevre koşullarına karşı koruma amacıyla Jeotermal örtü ile kapatılmıştır.

4. Kuzey Kutsal Agora Batı Portik Kuzey Uçta Yer Alan Mozaikli Alan Çalışmaları

            2018-2019 yılı kazı çalışmaları tamamlanan Kuzey Kutsal Agora, Batı Portik kuzey uçta yer alan Mozaikli Alanın Türk Tarih Kurumu projesi kapsamında deprem kırığının iki metre gerisinden başlayıp, kuzey mozaikli alan sınırına kadar olan kısmı ve toplamda 216 m²lik bölümüne ait çelik taşıyıcıların üstüne 90 adet 150x160 cm ölçülerinde kırılmaz temperli camlarla birlikte korunması, gezilebilmesi, aynı zamanda bir seyir terası olması için yapılan planlama, projesine uygun olarak tamamlanmıştır. Mekânın batı duvarını oluşturan bölümde mozaiklerin camlı koruma örtüsünü oluşturan seyir terasının zeminini güçlendirmek amacıyla duvarda kuzeye doğru gerekli olan sağlamlaştırma çalışmaları yapılmıştır. Duvarın sağlamlaştırılmasında Laodikeia Analiz Laboratuvarında analizi yapılan özgün harca uygun hidrolik ve kaymak kireç bazlı harç hazırlanarak, kendi orijinal moloz taşlarıyla sağlamlaştırılması yapılmıştır. Yapılan seyir terasının yağışlar nedeniyle birikecek sulara karşı su oluk eğimleri hesaplanıp, birikecek suların kontrollü bir şekilde tahliye edilmesi için eğimleri duvar dışına doğru yönlendirilmiştir.

Çelik taşıyıcının alan dokusuna uyum sağlaması, hayvan tahribatı ve iklim koşullarından etkilenmemesi için emprenye yaptırılmış, deck ahşap kullanılarak seyir terasının kenarları ahşapla kaplanmıştır. Ziyaretçilerin alanda rahat, güvenli bir şekilde dolaşması ve taşınmaz buluntulara zarar vermemesi amacıyla alanın açıkta kalan güney kısmı alta geotekstil serilerek üzeri kazı toprağı ile kapatılmıştır. Ziyaretçilerin üzeri koruma amaçlı camlı olan mozaikli alana rahatça geçebilmeleri için portiğin güney kısmına “T” şeklinde doğu-batı doğrultulu ahşap yürüyüş yolu yapılmıştır. Bu ahşaplı yürüyüş yolu ile camlı seyir terasına yönlendirme yapılmış ve basamaklarla çıkış sağlanmıştır. Ayrıca özürlü ziyaretçilerin camlı seyir terasına rahat ulaşımlarının sağlanması için güney girişine engelli rampası yapılmıştır. Camlı seyir terasının kuzeybatı kısmına da ziyaretçilerin giriş ve çıkış yapabilecekleri ahşap merdiven eklenmiştir. Böylelikle mozaikli alana hem güneyden hem de kuzeybatıdan rahatlıkla girebilmeleri ve ziyaretçi sirkülasyonunun daha düzenli olması için uygun ortam sağlanmıştır. Ayrıca mozaikli alanın yıl içerisindeki bakım, onarım ve restorasyon çalışmalarının rahatlıkla yapılabilmesi amacıyla camlı seyir terasının kuzey alt kısmına kuzeybatıdaki basamakların hemen yanından küçük bir giriş kapısı yapılmıştır.

            Kuzey Kutsal Agora, Batı Portik kuzey uçta yer alan ve MS 4.-5. yy’lara tarihlenen Mozaikli Alanın üzerine koruma amaçlı yapılan camlı seyir terası çelik hatılların sınırları ve karelajları baz alınarak panellere bölünmüş ve bu çerçevede restorasyon çalışmaları yapılmaya başlanmıştır. Bu karelej sistemine göre yapılan çalışmalarda; M1, L1, L5, L6 ve J4, J5 panellerindeki çalışmalar sonucu bedding (yatak harcı), nucleus ve rudus katmanlarındaki harçların bağlayıcı özelliğini yitirip topraklaştığı, statümen tabakasın ise herhangi bir bozulmayla karşılaşılmadığı tespit edilmiştir. Buna bağlı olarak tabakalardan alınan harç örneklerinden Laodikeia restorasyon laboratuvarda yapılan analizler sonucu özgün harçlar ile aynı özellikleri taşıyan onarım harçları üretilmiştir. Bahsi geçen panellerin bozulmaları belgelenerek uygulanacak olan onarım ve sağlamlaştırma çalışması, tesseraların faceing yöntemi ile kaldırılıp katmanlarının hazırlanan özgün harç ile yerlerine sabitlenmesine karar verilmiştir. İlk olarak panellere ayrılan mozaikler sırasıyla temizlenmiştir. Temizlenen tesseraların yüzeyi çeşitli yüzdelerde hazırlanan (%3, %5, %10 ve %20 oranında aseton içerisinde) Paraloid B-72 akrilik reçinesi ile kaplanmıştır. Paraloid B-72 ile kaplanan tesseraların yüzeylerine çeşitli ölçülerde kesilen tekstil tela serilmiş ve bu serilen tekstil telalar da tekrar çeşitli yüzdelerde hazırlanan Paraloid B-72 kullanılarak tesseraların yüzeylerine yapıştırılmıştır. Yapıştırılan tekstil telalar tessera andamentosunun bozulmaması için kritik noktalara işaretler koyulmuştur. Kesilen bölüm küçük el aletleri kullanılarak panelden alınmış ters yüz edilmiş ve tessera derz boşluklar temizlenmiştir. Açılan bölümdeki bozulup topraklaşan harçlar alınmış, analiz sonucu üretilen özgün harçlar ile statümen tabakası sağlamlaştırılmış ve tekstil telaya yapışmış olan tesseralar tekrar yerlerine oturtulmuştur. Harçlar frizini aldıktan sonra aseton kullanılarak tekstil tela tessera yüzeylerinden sökülmüştür. Tessera yüzeylerinde kalan Paraloid B-72 aseton ile temizlenmiştir. Önceki yıllarda mozaiklerin sınırlarına yapılan bordür harçlarının genel bakımları yapılmıştır. 2018-2019 yılları arası açığa çıkartılan mozaikli alanda yataklarından çıkmış tesseralar bahsi geçen yıllarda bölgelere ayrılıp koruma amaçlı olarak depoya kaldırılmıştı. Bu tesseralar paneller halinde alana tekrardan getirilip geometrik desenler dikkate alınarak yatak izleri tespit edilip bir kısmı yerlerine oturtulmuştur. Alanda çalışmalar halen devam etmektedir. Kuzey Kutsal Agora, Batı Portik Kuzey uçta yer alan mozaiklerin üzerleri korunmaları için çelik karkas ve temperli camlarla seyir terası şeklinde düzenlenmiş olup alana ziyaretçi girişi düzenlemeleri yapılmıştır. Ayrıca estetik görünüm için terasın etrafı ahşaplarla kapatılmış ve ahşap korkuluklar arası keten halatla güvenlik amaçlı çevrelenmiştir. 2023 yılı başı itibariyle alana ziyaretçiler alınmaya başlamıştır.

5. Laodikeia Kilisesi, Kiliseli Peristylli Ev ve Tapınak A’da Yapılan Bakım ve Onarım Çalışmaları

            Önceki yıllarda konservasyon ve restorasyon çalışmaları tamamlanmış olan Laodikeia Kilisesi, Kiliseli Peristylli Ev ve Tapınak A olarak adlandırılan yapılarda; mevsim koşullarındaki değişimlere bağlı olarak oluşan bozulmalar (tuzlanma, şekerlenme, yosunlanma vb.) ile insan (ziyaretçi) ve hayvanların sebep olduğu tahribatlar tespit edilmiş ve tespit edilen sorunlara yönelik temizlik ve onarım çalışmaları yürütülmüştür.

6. Laboratuvar Çalışmaları

Laodikeia Antik Kenti 2022 yılı kazı çalışmaları sırasında ele geçen organik ve inorganik malzemeden yapılmış taşınabilir nitelikteki buluntuların teşhis, belgeleme ve konservasyon çalışmaları Laodikeia     Kazısı Koruma-Onarım Laboratuvarınca yürütülmüştür. Konservasyon uygulamaları öncesinde buluntuların her birinin mevcut durumu fotoğraflarla belgelenmiş ve ayrıntılı konservasyon raporu yazılmıştır. Teşhis ve belgeleme işlemlerinin tamamlanmasının ardından buluntunun yapıldığı malzemenin cinsi ve durumuna göre belirlenen bir metod ile konservasyon işlemleri yapılmıştır. Konservasyon ve belgeleme işlemleri tamamlanan tüm buluntular paketlenerek kazı deposuna teslim edilmiştir.